مقایسه ساختاری دستگاه گوارش در کپور ماهیان با رژیمهای مختلف غذایی

دستگاه گوارش یکی از پیچیده ترین و در عین حال سازش یافته ترین دستگاههای بدن جانوران است . در کپور ماهیان نیز با توجه به رژیمهای مختلف غذایی در افراد مختلف تغییراتی در الگوی اولیه دستگاه گوارش بوجود آمده است . این پژوهش در صدد مقایسه و یافتن این تغییرات در سیستمهای مختلف غذایی در خانواده کپور ماهیان می باشد. بررسیها نشان دادند که وضعیت دهان، کمانهای آبششی، آرواره ها، دندانهای حلقی و لوله گوارش کاملا با نوع، جنس و بافت ماده غذایی سازگار است . مثلا در ماهیانی که جویدن اهمیت زیادی دارد مثل ماهی گیاهخوار (آمور، ctenopharyngodon idella) و یا ماهی صدفخوار (ماهی سفید، rutilus firisi kutum)، دستگاه جویدن شامل کارپ استون، دندانها و آرواره های حلقی کاملا رشد یافته و قوی هستند و یا در ماهی پلانکتون خوار (کپور نقره ای hypophthalmichthys molitrix) سبد آبششی به صورت دستگاه فیلتر کننده بسیار قوی درآمده تا میکروپلانکتونها را نیز به راحتی صید نماید. یکی دیگر از نتایج بسیار مهم بدست آمده درباره لوله گوارش است . ملاحظه می شود که هر چه غذا سهل الهضمتر باشد، با توجه به وجود غدد فلاسک شکل مترشح آنزیمهای گوارشی در جدار روده، طول روده کمتر می شود. به همین دلیل می بینیم که ماهی گوشتخوار کوتاهترین روده و ماهی پلانکتون خوار طولانی ترین روده را دارد. با توجه به محدودیت حجم حفره شکمی و توان بالقوه افزایش حجم این حفره، افزایش طول روده با کاهش قطر آن همراه است و در نهایت حجم روده در ماهیان مختلف بسیار به هم نزدیک می شود. در زیر دو ماهی پلانکتون خوار کپور نقره ای با ماهی گوشتخوار ماش (aspius aspius) هم اندازه، با هم مقایسه شده اند: چنانچه میانگین طول روده و حجم روده را در نمونه های بررسی شده از این دو ماهی محاسبه نمائیم نتایج زیر بدست می آید: در ماهی ماش ، میانگین طول کلی ماهی برابر 44/67 و طول روده 35/1 سانتیمتر وحجم روده 28/7589 سانتیمتر مکعب است و در ماهی کپور نقره ای میانگین طول کل ماهی 38/75 و طول روده 256/621 سانتیمتر و حجم روده 20/3318 سانتیمتر مکعب می باشد. چنانچه نسبت حجم روده به طول کلی بدن را بدست آوریم برای ماش این مقدار 0/64376 و برای کپور نقره ای 0/52469 محاسبه می شود. ملاحظه می شود که تفاوت حجم روده ها بسیار کم و در حدود 0/11907 سانتیمتر مکعب است که با توجه به بزرگتر بودن ماهیان ماش این تفاوت کاملا قابل توجیه است .